Bij het regelen van een uitvaart vraag ik de nabestaanden altijd of zij ook een uitvaartfotograaf willen inhuren. Tot vorig jaar was het antwoord vaak ‘nee’. Het voelde voor mensen vaak een beetje exhibitionistisch en not done om te fotograferen tijdens een uitvaart. Maar, tijdens je leven maak je tijdens alle belangrijke momenten foto’s. Bij je huwelijk huur je een fotograaf in. Tijdens de zwangerschap gaan steeds meer stellen naar een fotograaf. Datzelfde geldt na de bevalling. Ook familieportretten worden steeds vaker bij een fotograaf gemaakt. Dat alles om de herinnering vast te leggen. Maar van datgene waarvan je je doordat je door emotie overmand bent straks het minst kan herinneren, leg je niets vast!
Bij Onyx Uitvaartverzorging Amsterdam raden we het maken van foto’s door een professionele fotograaf sinds Corona soms dringend aan. Bijvoorbeeld als moeder overlijdt maar vader nog in het ziekenhuis ligt en niet weet dat zijn vrouw is overleden. Dat is heel schrijnend. Een uitvaartfotograaf maakt dan tijdens het regelen van de uitvaart een mooi plan om alles zo goed mogelijk in beeld te brengen. Zo zijn we bijvoorbeeld voorafgaand aan de crematie in Amsterdam met de rouwauto en kinderen langs het ziekenhuis gereden. Daar hebben we een foto gemaakt. Vader kan dan later zien dat er alles aan is gedaan om zijn vrouw nog zo dicht mogelijk naar hem te brengen. En natuurlijk een volledig beeld krijgen van de dag door alle andere foto’s. Onyx Uitvaartverzorging Amsterdam werkt veel samen met Boy Hazes. Een uitvaartfotograaf die oog heeft voor detail. Vrijwel onzichtbaar is. En prachtige reportages maakt die de herinnering blijvend maken. We hebben Boy gevraagd een uitvaart te omschrijven.
De vroege ochtend van een uitvaartfotograaf
06.45 uur. Donker en bijna alleen op de weg. Koffiebeker en draaiboek naast me en op de achterbank mijn rugzak met de fotospullen. Hoewel ik veel te vroeg ben – zoals altijd – weet ik uit ervaring dat het ruim op tijd zijn heel vaak waardevolle foto’s oplevert. Niet alleen dat, maar ook de rust op tijd te zijn en gelegenheid hebben de locatie te verkennen.
08.10 uur. Ik parkeer mijn auto op een door mijn navigatie gekozen parkeerplaats. Ik loop daar even rond of alles klopt volgens mijn gegevens. Hier ben ik nog niet eerder geweest en in het donker is het soms lastig oriënteren. Ik heb inmiddels de ingang naar de begraafplaats gevonden en zie er tegenover het uitvaartcentrum. Precies zoals omschreven in het draaiboek. Ik drink mijn koffie verder op en zie het licht aangaan in het uitvaartcentrum. Achter de ramen van het kantoor zie ik iemand lopen. Ik loop naar het centrum en klop op het raam. Hij doet de deur open en ik meld dat ik deze ochtend de fotograaf van de familie ben. Hij was al op de hoogte. Vol trots laat hij mij de aula zien en vervolgens ook de familiekamer waar de overledene ligt opgebaard. Ik stel voor dat ik direct begin met de gevraagde foto’s te maken voordat de familie zal arriveren. Vervolgens sta ik alleen in de familiekamer met de overledene. Dit geeft mij altijd een dankbaar gevoel. Het gegeven dat een familie mij vertrouwt en zo dichtbij laat komen. Ik realiseer me dan weer dat ik een bijzonder beroep heb. Ik maak de beelden van de kist in de kamer, de bloemen en kijk naar het gezicht. Terwijl ik close beelden maak van het gezicht en handen weet ik dat deze persoon gemist zal gaan worden. Ik kijk naar de tekening van zijn kleine dochter, die zij al gisteren in de kist heeft gelegd. Ik denk aan haar en met die gedachten maak ik een kleine serie beelden. Voor de familie en een speciaal voor haar.
08.45 uur. Ik hoor de familie op de gang. Ik laat altijd de deur van de familiekamer iets open staan wanneer ik foto’s maak en alleen binnen ben. Ik wil ze niet laten schrikken. Langzaam gaat de deur open. Ze blijven in de deuropening staan en kijken naar mij. Met weinig woorden zeggen ze dat ze blij zijn dat ik er al ben. Op hun gezicht lees ik verdriet en ontreddering. Alsof ik er niet ben gaan ze direct aan de gang met het versieren van de kist met prachtige bloemen. Ze praten over gisteren, over het recente verleden, hoe snel alles is gegaan. Alsof ik er niet ben maak ik daar beelden van. Soms lijkt het dat ik werkelijk onzichtbaar ben.
09.00 uur. Meer mensen van de directe familie komen in de kamer. Een aantal staan om de kist, een paar gaan zitten op een stoel. Iemand zet een bloem recht die scheef staat. Ik sta daar tussen, ik luister naar de stilte en kijk. De een in gedachten op een stoel, de ander bij de kist, een stel vooraan dat elkaar troost. Dit zijn beelden die ik nooit zal vergeten. Wanneer ik deze beelden later als ik weer thuis ben terug zie in de serie, word ik stil. Vaak word ik stil van mijn eigen foto’s.
09.15 uur. Iedereen die bij de kistsluiting aanwezig zal zijn staat nu rondom de kist. De uitvaartverzorger vraagt of het voor iedereen het moment is. Iets later wordt de deksel langzaam op de kist gelegd en de kist wordt gesloten. Bijna altijd een aangrijpend moment. De laatste keer om iemand nog te zien. Ik voel het verdriet en de onmacht. Ik zie en maak de beelden voor hen voor later. Het gemis en verdriet kan ik nooit wegnemen. Het enige dat ik kan doen zijn de beelden voor hen maken. Voor later. Als ik genoeg beelden heb zeg ik dat ze straks weer zie. Ik laat ik ze verder alleen. Ik verlaat de kamer en sluit de deur achter me dicht.
09.30 uur. Ik ga verder met beelden maken in de aula van de inmiddels gearriveerde bloemstukken en kaartjes. Ondertussen kijk ik waar de directe familie gaat zitten en waar ik zal staan en lopen. Straks zit het hier vol met mensen met hun eigen verhaal en herinnering. Ik weet dat mijn beelden een waardevolle bijdrage zijn aan het gemis ooit een plek te kunnen geven. Nogmaals, het verdriet zal ik nooit kunnen wegnemen. Dat weet ik.
Boy Hazes
uitvaartfotograaf
Meerdere foto’s op deze site zijn van de hand van Boy. Meer zien? Ga naar Boy Hazes uitvaartfotografie
